________________________________
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ODŻYWIANIA
Do prawidłowego funkcjonowania organizm człowieka potrzebuje
różnorodnych składników odżywczych. Niektóre z nich może sam wytworzyć z
innych związków zawartych w pożywieniu, jednak możliwości te są
ograniczone. Dlatego większość składników musi być dostarczona w
pożywieniu. Są to aminokwasy, kwasy tluszczowe, węglowodany oraz
witaminy i sładniki mineralne. Ze względu na rolę, jaką spełniają składniki odżywcze w organiżmie, dzieli się je na:
=>budulcowe: białka i składniki mineralne (makroelementy),
=>energetyczne: węglowodany i tłuszcze,
=>regulujące: witaminy, składniki mineralne (mikroelementy), niektóre aminokwasy i woda
Wszystkie składniki pozywienia podlegaja w organiżmie ciągłym przemianom i nieustannej wymianie. Proces ten nazywamy przemianą materii. W czasie odpoczynku fizycznego i psychicznego, gdy leżymy i jestesmy na czczo, organizm zużywa najmniej energii. Jest ona bowiem potrzebna do wykonania podstawowych czynności zyciowych organizmu - podstawowa przemiana materii. Wydatki energii związane z wykonywaniem pracy fizycznej i umysłowej, nazywamu ponadpodstawową przemianą materii. Całkowita przemianą materii jest wyznacznikiem zapotrzebowania energetycznego organizmu człowieka, zależnego od wielu czynników: wieku, wagi ciała, płci, stanu fizjologicznego oraz w znacznym stopniu od wykonywanej pracy. Im cięższa praca mięśni tym większe zapotrzebowanie energetyczne. Zapotrzebowanie energetyczne zależy rownięż od pory roku, temperatury otoczenia oraz od indywidualnych właściwości organizmu. Między wartościa energetyczna pożywienia a zapotrzebowaniem energetycznym organizmu powinna być zachowana równowaga. Jeśli wartość energetyczna pożywienia przekracza zapotrzebowanie organizmu na energię, nadmiar składników zostaje odłożony w postaci tłuszczu, co prowadzi do otyłości. Natomiast niedobor pożywienia może być powodem wychudzenia, a nawet wyniszczenia organizmu.
Do bardzo ważnych skladników pokarmowych należą białka, stanowiące ok.20% wagi dorosłego człowieka. Białka wchodzą w skład budowy i odbudowy komorek oraz tkanek, są składnikiem płynow ustrojowych, krwi, limfy, enzymów, hormonów, ciał odpornościowych, dostarczają energii, zawarte w pożywieniu dają uczucie sytości. Niedobór tego składnika prowadzi do zahamowania wzrostu i rozwoju fizycznego oraz psychicznego, zmniejsza odporność na choroby zakażne, powoduje dluższy okres zdrowienia ludzi chorych. Wartość bioligiczna białek zależy od zawartości aminokwasów egzogennych, których organizm nie potrafi wytworzyć z innych składników. Białka pełnowartościowe, mające wszystkie aminokwasy egzogenne w proporcjach zbliżonych do organizmu ludzkiego, występują głownie w produktach zwierzęcych: mięsie, rybach, drobiu, jajach, mleku i serach. Białka roślinnesą białkami niepełnowartościowymi. Ich żródłem są głównie: mąka, pieczywo, kasze, makarony, nasiona suche roślin strączkowych.Racjonalne żywienie zaleca jednoczesne spożywanie białek zwierzecych i roślinnych. Dodatek białka zwierzęcego jest niezbędny przynajmniej do trzech podstawowych posiłków. Tłuszcze obok weglowodanów są głównym składnikiem energetycznym naszego pożywienia. Dostarczają organizmowi witamin (A, D, E, K) oraz niezbędnych nienasyconych kwasow tłuszczowych. W organiżmie stanowią ok.10% wagi ciała i służą jako substancja zapasowa. Żródłem tłuszczów o najwyższej wartości biologicznej są oleje: sojowy, słonecznikowy, kukurydziany, oliwa z oliwek, masło, śmietana. Należy je spożywać w postaci surowej, nie zmienionej termicznie. Najniższą wartość biologiczną mają olej rzepakowy i margaryna. Tłuszcze powinny pokrywać w 25-30% zapotrzebowanie energetyczne.
Węglowodany pokrywają w około 50% zapotrzebowanie energetyczne człowieka.Ich zapas w organiźmie jest bardzo mały, dlatego musi być stale uzupełniany. Źródłem cukrów prostych są: cukier buraczany i trzcinowy, miod, słodycze, warzywa i owoce, mleko. Żródłem skrobii są produkty zbożowe, suche nasiona strączkowych, ziemniaki. Dekstryny występują w skorce pieczywa, sucharkach. Glikogen powstaje w organiżmie czlowieka z cukrow prostych.
Błonnik przez organizm człowieka nie jest przyswajany, ale jego obecność w pożywieniu jest konieczna. Daje bowiem uczucie sytości, ułatwia trawienie, pobudza perystaltykę jelit i przyspiesza wydalanie kału. Źródłem błonnika jest razowe pieczywo, grube kasze, warzywa i owoce.
__
pzdr,
xik
Zmieniony przez - xik w dniu 2006-05-13 18:54:24
-
najważniejsze w życiu jest mieć cel i do niego dążyć.