Melatonina
artykuł Barbary Michalik konsultowany z prof. dr. hab. med. Stefanem Zgliczyńskim, przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy
Jest uważana za jedno z najbardziej obiecujących odkryć ostatnich lat. Do tej pory sprowadzano ją nieoficjalnie z zagranicy. Niedawno pojawiła się w naszych aptekach, gdzie można ją kupić bez recepty.
Melatonina to hormon produkowany przez szyszynkę, czyli gruczoł dokrewny znajdujący się w centralnej części mózgu. Jest wytwarzana po zapadnięciu ciemności. Powstaje z aminokwasu - tryptofanu znajdującego się w produktach zbożowych i żółtym serze. Wykryto ją także w mniejszych ilościach w innych częściach ciała. Wydzielanie melatoniny zmienia się w ciągu życia człowieka, a jej produkcja jest najniższa w podeszłym wieku.
Na problemy ze snem
Powszechnie wiadomo, że odgrywa ważną rolę w regulacji biologicznego rytmu okołodobowego (regulowania godzin snu i czuwania w ciągu doby). Jej wydzielanie jest zależne od rytmu dobowego, który ściśle wiąże się ze zmianami oświetlenia w nocy i w dzień. Wzrasta w ciemności, a maleje podczas oświetlenia dziennego lub pod wpływem sztucznego światła. Wytwarzanie melatoniny zwiększa się więc w okresach, gdy dzień jest krótszy. Melatonina umożliwia dostosowanie organizmu do zmian rytmu oświetleniowego.
Jednak coraz częściej zdarza się, że nie możemy zasnąć pod wpływem silnego stresu. Nie śpimy wtedy, kiedy powinniśmy, z powodu tempa codziennego życia i coraz większych wymagań naszej cywilizacji. Często pracujemy i jesteśmy aktywni w nocy, zamieniając noc w dzień. Zachwianie równowagi między snem i czuwaniem zdarza się również u osób, które w krótkim czasie przenoszą się z kontynentu na kontynent (np. stewardesy czy biznesmeni), gdyż brakuje im czasu na dostosowanie się do różnych stref czasowych. Po przybyciu do nowego miejsca następuje u nich spadek aktywności. Poza tym używanie sztucznego oświetlenia zmienia naturalny, biologiczny rytm i produkcja melatoniny staje się niewystarczająca, co powoduje długotrwały brak i zaburzenia snu.
Dlatego też, aby zapobiec tym problemom, można przyjmować dodatkowe dawki melatoniny w formie tabletek (na pół godziny przed położeniem się do łóżka w ilości od 3 do 6 mg na noc). Sen ma wówczas naturalny przebieg, a my unikamy farmakologicznych środków nasennych, które nie zawsze mają korzystne działanie.
Wzmacnia odporność
Substancja ta wpływa również korzystnie na system immunologiczny, umożliwiając walkę z chorobami i utrzymywanie młodzieńczego zdrowia i energii. Zwiększa wagę grasicy, gruczołu dokrewnego, w którym wytwarzane są limfocyty T pełniące ważną rolę w układzie odpornościowym. Ponieważ gruczoł ten zanika z wiekiem, a poziom melatoniny zaczyna obniżać się po 40. roku życia, nasza odporność zmniejsza się coraz bardziej.
Melatonina jest uważana za hormon opóźniający starzenie się organizmu i przedłużający młodość. Czy tak jest naprawdę? Naukowcy podkreślają korzystny wpływ melatoniny na układ hormonalny, którego równowaga ulega zachwianiu wraz ze starzeniem się. Jednak nie można jej uznać za eliksir młodości i lek leczący wiele chorób.
Usuwa wolne rodniki i chroni
Z badań wynika także, że zwiększa ona naszą zdolność do wyszukiwania i usuwania wolnych rodników, których działanie polega na uszkadzaniu zdrowych komórek, co może przyczyniać się do powstawania komórek nowotworowych. Dlatego też melatonina może być wykorzystywana pomocniczo do wzmacniania antynowotworowej terapii. Może odgrywać także pewną rolę w profilaktyce raka piersi i prostaty.
W dojrzewaniu i andropauzie
Przypuszcza się, że melatonina ma znaczenie w regulacji dojrzewania płciowego. Dzięki spadkowi jej stężenia rozpoczyna się pokwitanie i uruchamia się nasza aktywność seksualna, zwiększa się potrzeba nawiązywania więzi emocjonalnych z innymi ludźmi i wchodzenia z nimi w trwałe związki. Utrzymuje się kondycja fizyczna organizmu, co ułatwia osiągnięcie satysfakcji seksualnej, i zwiększa zainteresowanie seksem.
Melatoninę wykorzystuje się też do łagodzenia skutków andropauzy występującej u mężczyzn po 50. roku życia, podczas której zmniejsza się wydzielanie niektórych hormonów, m.in. właśnie melatoniny. Z powodu niedoboru tego i innych hormonów (również dehydroepiandrosteronu, hormonu wzrostu, I IGF-1, testosteronu) mają oni nie tylko zaburzenia snu, skłonność do depresji, uderzenia gorąca, ale i obniża się u nich potencja seksualna (endokrynolodzy nazywają to zjawisko nawet melatoninopauzą). W ramach hormonalnej terapii zastępczej, którą można stosować w okresie andropauzy, oprócz testosteronu i innych hormonów podaje się również melatoninę (mogą ją przyjmować także kobiety mające problemy z zasypianiem, ale nie zastępuje ona hormonalnej terapii).
Naukowcy twierdzą, że wyrównywanie jej niedoboru u mężczyzn w starszym wieku ułatwia sen i przyczynia się do usuwania wolnych rodników przyspieszających proces starzenia. Lekarze zaobserwowali, że przyjmowanie przed snem melatoniny w dawce od 3 do 6 mg na noc łagodzi trudności w zasypianiu i eliminuje pogłębiające się wraz z wiekiem niedobory. Melatonina stosowana w dawce 3 mg dziennie poprawia jakość snu i zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy, wpływając korzystnie na samopoczucie w ciągu dnia.
Zapytaj lekarza
Syntetyczna melatonina jest środkiem dopuszczonym do obrotu w Polsce od niedawna, mimo że na świecie można ją kupić już od kilku lat. Dlaczego mimo starań lekarzy dopiero teraz zaakceptowano ten preparat?
Miały na to wpływ różne czynniki. Trudno było określić sposób jej podawania oraz dawkę, której nie powinno się przekroczyć, aby nie spowodować zaburzeń równowagi między snem i czuwaniem. Obecnie wiadomo już, że przyjmuje się ją 0,5-1 godz. przed snem (albo po przebudzeniu w środku nocy), a nie np. kilka razy podczas dnia, aby nie zakłócić naturalnego cyklu dobowego (inaczej, gdy ktoś pracuje w systemie zmianowym w godzinach dziennych i nocnych).
Ustalono, że jej dawkowanie jest zależne od wieku danej osoby oraz celu przyjmowania preparatu. Nie podaje się go dzieciom, gdyż ich organizm wytwarza wystarczającą ilość tego hormonu. Zazwyczaj nie ma też potrzeby zażywania jej przez młodych ludzi przed 30. rokiem życia, chyba że mają kłopoty ze snem lub z zasypianiem. Osoby w wieku 40-44 lat mogą brać od 0,5-1,0 mg przed snem; w wieku 45-54 lat - 1,0-2,0 mg, w wieku 55-64 lat - 2, 0 mg, w wieku 65-75 lat - 2,5-5 mg, a powyżej 75 lat - od 3, 5-5 mg. W każdym jednak przypadku należy skonsultować się z lekarzem i wziąć pod uwagę indywidualne potrzeby. Warto zaznaczyć, że powyższe dawki określono na podstawie średniego stężenia tego hormonu w danym przedziale wiekowym.
Należy także kupować preparaty syntetyczne i unikać melatoniny pochodzenia zwierzęcego (na opakowaniu znajduje się wówczas informacja, że czystość została sprawdzona przy zastosowaniu HPLC).
Przeciwwskazań do przyjmowania tego środka jest niewiele. Nie powinny go brać kobiety przed planowanym zapłodnieniem (gdyż może mieć działanie antykoncepcyjne), podczas ciąży i laktacji, osoby mające depresję pochodzenia endogennego, chorzy psychicznie, a także chorzy na ciężkie alergie, choroby autoimmunologiczne, niewydolność nerek oraz niektóre nowotwory (np. białaczkę).
Przy tym zawsze dąży się do wyrównania niedoboru tego hormonu i nieprzekraczania jego naturalnego poziomu, aby nie spowodować nadmiernej senności.
Czy wiesz, że...
Melatonina jest wrażliwa na światło i ciepło, należy więc ją przechowywać w ciemnych opakowaniach i w niskiej temperaturze.
Miesięczna kuracja melatoniną kosztuje ok. 26 zł (jeżeli przyjmujemy ją codziennie po 1 tabletce 5 mg).
Zrodlo:
http://resmedica.pl/zdart1013.html
"Coz po oczach ktore nic nie widza, Cos po myslach, ktore ust sie wstydza..." by Ghetto Sun
tipel007
Krzysztof Piekarz
v3gas
Grasik
Clarity
rolka
Słabeusz
