TomiQ
Badania na temat działania kofeiny w odniesieniu do sportu dały niejednoznaczne wyniki. Początkowo mówiono, że oszczędza ona glikogen zawarty w mięśniach, ponieważ powoduje zwiększone spalanie tłuszczu w organizmie.
Ostatnimi laty powstało wiele kontrowersyjnych opinii na temat kofeiny. Posądzano ją o wywoływanie szeregu patologii, poczynając od torbieli piersi u kobiet, a skończywszy na różnych nowotworach i zaburzeniach rytmu serca. W większości tych alarmujących doniesień nie opierano się na badaniach, które zasługiwałyby na miano naukowych. Dla większości ludzi kofeina stanowi stosunkowo łagodny lek. W zeszłym roku opublikowano nawet badania świadczące o tym, jakoby pomagała ona zapobiegać samobójstwom.
Badania na temat działania kofeiny w odniesieniu do sportu dały niejednoznaczne wyniki. Początkowo mówiono, że oszczędza ona glikogen zawarty w mięśniach, ponieważ powoduje zwiększone spalanie tłuszczu w organizmie. Teoria ta opierała się o zdolność kofeiny do pobudzania wydzielania adrenaliny, hormonu nadnerczowego, który przyspiesza uwalnianie tłuszczu z komórek tłuszczowych. Jednakże inne badania wskazują na zniesienie tego działania w przypadku częstego podawania kofeiny. Jeszcze inne prace podkreślają, że połączenie kofeiny z węglowodanami całkowicie znosi jej wpływ na przyspieszenie spalania tkanki tłuszczowej.
W pracach, w których badano wpływ kofeiny na trening anaerobowy (również trening z obciążeniem), również otrzymano niejednoznaczne wyniki. Być może kofeina zwiększa się dzięki pobudzaniu transportu wapnia do części tkanki mięśniowej zwanej retikulum sarkoplazmatycznym. Inna praca mówi, że kofeina zwiększa się dzięki zmienianiu percepcji wysiąku - innymi słowy wskutek działania kofeiny wydaje się nam, że jesteśmy silniejsi.
Niektórzy lubią kofeinę za jej termogenne działanie - przekształcanie kalorii w ciepło. Nawet jedna filiżanka kawy, zawierająca około 100 mg kofeiny, może podnieść podstawową przemianę materii, zarówno u szczupłych, jak i u otyłych, o około 3-4% na okres dwu godzin. Natomiast podawanie kofeiny w dwugodzinnych odstępach przez 12 godzin powoduje wzrost zużycia energii o od 8 do 11%. Termogenne działanie kofeiny wzmaga wysiłek fizyczny oraz łączenie jej z innymi substancjami o działaniu termogennym, takimi jak efedryna czy aspiryna.
Termogenne działanie kofeiny najlepiej ujawnia się po zastosowaniu czystej kofeiny aniżeli produktów ją zawierających, np. kawy. Zwracali na to uwagę badacze kanadyjscy, którzy odkryli, że pewna niezidentyfikowana substancja zawarta w kawie hamuje ergogenne działanie kofeiny łącznie z hamowaniem zwiększonego uwalniania adrenaliny, która przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej.
W ubiegłym roku opublikowano wyniki badań mówiące o hamowaniu przez kofeinę ergogennego działania kreatyny. Badania te nie wyjaśniały przyczyny tego zjawiska, ale sugerowano, że może to wiązać się ze zwiększonym wydzielaniem kwasów zachodzącym pod wpływem napojów typowo zawierających kofeinę, jak np. kawy. Kwasy te miałyby przekształcać kreatynę w kreatyninę, niepotrzebny produkt uboczny. Natomiast w 1992 opublikowano wyniki badań na temat ergogennego działania kreatyny, w których kreatynę rozpuszczano w herbacie, która, jak wiadomo, również zawiera kofeinę. Mimo to nie zaobserwowano żadnego upośledzonego wchłaniania kreatyny w organizmie.
W „The American Journal of Epidemiology" (144:642-44, 1996) opublikowano ostatnio pracę, której wyniki brzmią bardzo złowieszczo dla kulturystów: otóż kofeina może upośledzać działanie testosteronu. Prawdopodobnie kofeina zwiększa zachodzącą w wątrobie syntezę jednego z białek krwi, zwanego globuliną wiążącą hormony płciowe (ang. sex hor-mone binding globulinę, SHBG), która łączy się z testosteronem. Okazuje się, że 50-65% całkowitego testosteronu krążącego we krwi jest związane z SHBG, podczas gdy reszta łączy się z innymi białkami krwi - albuminami. Połączenie testosteronu z SHBG jest znacznie silniejsze od połączenia z albuminami, przez co cały testosteron związany z SHBG jest praktycznie nieaktywny. Jedynie l do 2% krążącego testosteronu występuje w postaci niezwiązanej, czyli wolnej, i tylko ta postać może wejść do komórek. U otyłych występuje mniej SHBG, co wyjaśnia czemu tak rzadko spotyka się u osób otyłych zmniejszoną aktywność testosteronu, mimo tego że zazwyczaj produkują oni mniej testosteronu niż osoby szczupłe.
Pewne substancje mogą zmieniać (podwyższać lub obniżać) poziom SHBG. Zwiększają go estrogeny, hormony tarczycy i, według ostatnich badań, kofeina. Obniżają - hormon wzrostu, insulina i androgeny. Z tego względu te ostatnie substancje zwiększają działanie testosteronu w organizmie.
Praca ta nie tłumaczy w jaki sposób kofeina powoduje wzrost SHBG. Ponadto badanie przeprowadzono na grupie starszych kobiet, co budzi pewne zastrzeżenia. Kilka lat temu okazało się, że jeden z pierwiastków śladowych - bór - zwiększał stężenie testosteronu. Owszem, ale tylko u starszych kobiet. Kolejne badanie przeprowadzone na grupie sportowców nie wykazało żadnego wpływu boru na zwiększenie testosteronu. Tak samo może być w przypadku kofeiny. Wzrost SHBG może występować tylko u starszych kobiet, prawdopodobnie ze względu na interakcję z estrogenami, które zwiększają stężenie SHGB w wątrobie. Dopóki nie mamy żadnych dowodów na zmniejszenie aktywności testosteronu u mężczyzn przyjmujących duże dawki kofeiny, jej działanie może ograniczać się tylko do starszych kobiet. Miejmy nadzieję: nie wyobrażam sobie poranka bez dwóch filiżanek kawy!
A tak na marginesie, jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, jaka jest dawka śmiertelna kofeiny, bo słyszałeś, że ktoś od niej umarł, pozwolę sobie przypomnieć: 200 puszek coca-coli, 125 filiżanek herbaty lub 75 filiżanek kawy, oczywiście za jednym posiedzeniem. Prędzej umarłbyś z powodu zaburzeń oddychania lub wstrząsu naczyniowego, niż dałbyś radę przedawkować kofeinę.
Ostatnimi laty powstało wiele kontrowersyjnych opinii na temat kofeiny. Posądzano ją o wywoływanie szeregu patologii, poczynając od torbieli piersi u kobiet, a skończywszy na różnych nowotworach i zaburzeniach rytmu serca. W większości tych alarmujących doniesień nie opierano się na badaniach, które zasługiwałyby na miano naukowych. Dla większości ludzi kofeina stanowi stosunkowo łagodny lek. W zeszłym roku opublikowano nawet badania świadczące o tym, jakoby pomagała ona zapobiegać samobójstwom.
Badania na temat działania kofeiny w odniesieniu do sportu dały niejednoznaczne wyniki. Początkowo mówiono, że oszczędza ona glikogen zawarty w mięśniach, ponieważ powoduje zwiększone spalanie tłuszczu w organizmie. Teoria ta opierała się o zdolność kofeiny do pobudzania wydzielania adrenaliny, hormonu nadnerczowego, który przyspiesza uwalnianie tłuszczu z komórek tłuszczowych. Jednakże inne badania wskazują na zniesienie tego działania w przypadku częstego podawania kofeiny. Jeszcze inne prace podkreślają, że połączenie kofeiny z węglowodanami całkowicie znosi jej wpływ na przyspieszenie spalania tkanki tłuszczowej.
W pracach, w których badano wpływ kofeiny na trening anaerobowy (również trening z obciążeniem), również otrzymano niejednoznaczne wyniki. Być może kofeina zwiększa się dzięki pobudzaniu transportu wapnia do części tkanki mięśniowej zwanej retikulum sarkoplazmatycznym. Inna praca mówi, że kofeina zwiększa się dzięki zmienianiu percepcji wysiąku - innymi słowy wskutek działania kofeiny wydaje się nam, że jesteśmy silniejsi.
Niektórzy lubią kofeinę za jej termogenne działanie - przekształcanie kalorii w ciepło. Nawet jedna filiżanka kawy, zawierająca około 100 mg kofeiny, może podnieść podstawową przemianę materii, zarówno u szczupłych, jak i u otyłych, o około 3-4% na okres dwu godzin. Natomiast podawanie kofeiny w dwugodzinnych odstępach przez 12 godzin powoduje wzrost zużycia energii o od 8 do 11%. Termogenne działanie kofeiny wzmaga wysiłek fizyczny oraz łączenie jej z innymi substancjami o działaniu termogennym, takimi jak efedryna czy aspiryna.
Termogenne działanie kofeiny najlepiej ujawnia się po zastosowaniu czystej kofeiny aniżeli produktów ją zawierających, np. kawy. Zwracali na to uwagę badacze kanadyjscy, którzy odkryli, że pewna niezidentyfikowana substancja zawarta w kawie hamuje ergogenne działanie kofeiny łącznie z hamowaniem zwiększonego uwalniania adrenaliny, która przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej.
W ubiegłym roku opublikowano wyniki badań mówiące o hamowaniu przez kofeinę ergogennego działania kreatyny. Badania te nie wyjaśniały przyczyny tego zjawiska, ale sugerowano, że może to wiązać się ze zwiększonym wydzielaniem kwasów zachodzącym pod wpływem napojów typowo zawierających kofeinę, jak np. kawy. Kwasy te miałyby przekształcać kreatynę w kreatyninę, niepotrzebny produkt uboczny. Natomiast w 1992 opublikowano wyniki badań na temat ergogennego działania kreatyny, w których kreatynę rozpuszczano w herbacie, która, jak wiadomo, również zawiera kofeinę. Mimo to nie zaobserwowano żadnego upośledzonego wchłaniania kreatyny w organizmie.
W „The American Journal of Epidemiology" (144:642-44, 1996) opublikowano ostatnio pracę, której wyniki brzmią bardzo złowieszczo dla kulturystów: otóż kofeina może upośledzać działanie testosteronu. Prawdopodobnie kofeina zwiększa zachodzącą w wątrobie syntezę jednego z białek krwi, zwanego globuliną wiążącą hormony płciowe (ang. sex hor-mone binding globulinę, SHBG), która łączy się z testosteronem. Okazuje się, że 50-65% całkowitego testosteronu krążącego we krwi jest związane z SHBG, podczas gdy reszta łączy się z innymi białkami krwi - albuminami. Połączenie testosteronu z SHBG jest znacznie silniejsze od połączenia z albuminami, przez co cały testosteron związany z SHBG jest praktycznie nieaktywny. Jedynie l do 2% krążącego testosteronu występuje w postaci niezwiązanej, czyli wolnej, i tylko ta postać może wejść do komórek. U otyłych występuje mniej SHBG, co wyjaśnia czemu tak rzadko spotyka się u osób otyłych zmniejszoną aktywność testosteronu, mimo tego że zazwyczaj produkują oni mniej testosteronu niż osoby szczupłe.
Pewne substancje mogą zmieniać (podwyższać lub obniżać) poziom SHBG. Zwiększają go estrogeny, hormony tarczycy i, według ostatnich badań, kofeina. Obniżają - hormon wzrostu, insulina i androgeny. Z tego względu te ostatnie substancje zwiększają działanie testosteronu w organizmie.
Praca ta nie tłumaczy w jaki sposób kofeina powoduje wzrost SHBG. Ponadto badanie przeprowadzono na grupie starszych kobiet, co budzi pewne zastrzeżenia. Kilka lat temu okazało się, że jeden z pierwiastków śladowych - bór - zwiększał stężenie testosteronu. Owszem, ale tylko u starszych kobiet. Kolejne badanie przeprowadzone na grupie sportowców nie wykazało żadnego wpływu boru na zwiększenie testosteronu. Tak samo może być w przypadku kofeiny. Wzrost SHBG może występować tylko u starszych kobiet, prawdopodobnie ze względu na interakcję z estrogenami, które zwiększają stężenie SHGB w wątrobie. Dopóki nie mamy żadnych dowodów na zmniejszenie aktywności testosteronu u mężczyzn przyjmujących duże dawki kofeiny, jej działanie może ograniczać się tylko do starszych kobiet. Miejmy nadzieję: nie wyobrażam sobie poranka bez dwóch filiżanek kawy!
A tak na marginesie, jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, jaka jest dawka śmiertelna kofeiny, bo słyszałeś, że ktoś od niej umarł, pozwolę sobie przypomnieć: 200 puszek coca-coli, 125 filiżanek herbaty lub 75 filiżanek kawy, oczywiście za jednym posiedzeniem. Prędzej umarłbyś z powodu zaburzeń oddychania lub wstrząsu naczyniowego, niż dałbyś radę przedawkować kofeinę.
Krzysztof Piekarz
soltys88
giecik
StachuWLKP
