Minerały oprócz białek, węglowodanów, tłuszczy i witamin są także niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. W przyrodzie występuje 2500 minerałów jednak zajmę się tylko „pierwiastkami życia". Mają taką nazwę, ponieważ bez nich nie istniałoby życie, dlatego właśnie są nazywane pierwiastkami życia. Ze względu na ilość w jakiej występują w organizmie dzielimy je na makro i mikro-elementy. Makroelementy to te, których człowiek spożywa więcej i które w większych ilościach znajdują się w jego organizmie. Zalicza się do nich wapń, sód, potas, żelazo, magnez, siarkę i fosfor. Pozostałe pierwiastki życia spożywane są w mniejszych ilościach i zapotrzebowanie na nie jest również dużo mniejsze, dlatego zaliczane są do mikroelementów: żelazo, jod, cynk, selen, mangan, miedz, molibden, jod są one potrzebne organizmowi w tak małych ilościciach, że często nazywa się je pierwiastkami śladowymi.
Na przyswajalność minerałów wpływa wiele czynników.
Na zdolność organizmu do wchłaniania składników mineralnych mają wpływ różne składniki odżywcze: od witaminy D zależy poziom przyswajania wapnia; żywność, która dostarcza witaminy C, pomaga w przyswajaniu żelaza, a szczególnie żelaza niehemowego występującego w produktach roślinnych ( żelazo hemowe, pochodzące z produktów zwierzęcych, jest wchłaniane łatwiej). Tanina lub kwas fitynowy mogą hamować wchłanianie wapnia, żelaza i cynku. Organizm bez zasilania z zewnątrz jest w stanie pokryć własne potrzeby w zakresie składników mineralnych jedynie przez krótki czas. Jeżeli pobór tych składników jest niski, organizm czerpie je z zasobów zgromadzonych w mięśniach, wątrobie, a nawet w kościach; nadmiar zazwyczaj jest wydalany.
Skąd czerpiemy te pierwiastki? Z pożywienia lub środków farmaceutycznych jeśli jest taka potrzeba. Minerały przyswajalne(kationy i aniony) występują także w wodach mineralnych ale występują one tam małych ilościach i dostarczają tylko kilka pierwiastków.
Poniżej zamieszczam opisy pierwiastków występujących w naszym organiżmie w większych ilościach.
Wapń
Wiele produktów - od mleka i sera począwszy, a na sardynkach i ciemnozielonych warzywach liściastych kończąc - zawiera wapń. Jest on podstawowym składnikiem kości i zębów, które zawierają 99% ogółu pierwiastka w organizmie. Pozostały 1% ustrojowego wapnia odgrywa ważną rolę zarówno w budowie i funkcjonowaniu komórek, jak i we krwi, gdzie pomaga w powstawaniu skrzepu.
Naturalne systemy kontrolne organizmu sprawiają, że nadmiar wapnia we krwi występuje rzadko i tylko jako skutek choroby lub nadużycia suplementu witaminy D.
Jeżeli jednak zapotrzebowanie organizmu na wapń jest większe niż ilość pierwiastka przyjmowana w pożywieniu, niedobór uzupełniany jest z zasobów zgromadzonych w kośćcu.
Wapń jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania nerwów i mięśni. Uzupełniając dawki wapnia stosowane są w leczeniu kurczów mięśni oraz zmian w kośćcu, spowodowanych procesami starzenia, takim jak zapalenie stawów, gościec i osteoporoza.Niedobór wapnia często wynika z braku witaminy D w organizmie i może prowadzić do krzywicy u dzieci - typowe objawy to szpotawe lub iksowate kolano oraz kurza klatka piersiowa na skutek rozmiękania kości. U osób dorosłych, może osteomalacja, cechująca się bolesnością kości, skurczami mięśni oraz skrzywieniem kręgosłupa.
Fosfor
Związki fosforu są głównymi składnikami komórek wszystkich tkanek roślinnych i zwierzęcych. Aż 4/5 zasobów fosforu w organizmie człowieka odłożone jest w kośćcu i zębach. Fosfor jest składnikiem niezbędnym w procesach uwalniania energii w komórkach oraz transporcie wielu składników odżywczych. Pierwiastek reguluje ponadto aktywność biologiczną białek.
Niedobór fosforu występuje rzadko, co nie wynika wyłącznie z jego obecności we wszystkich we wszystkich produktach roślinnych i zwierzęcych, ale również stąd, że fosforany są dodatkiem używanym w przetwórstwie mięsa i przy mrożeniu drobiu, jako regulator kwasowości stosuje się również przy produkcji napojów typu cola.
Ilość fosforu przyjmowana z pożywieniem ma niezwykle istotny wpływ na gospodarkę wapniową w organizmie; w wypadku zbyt dużych ilości fosforu, wchłanianie wapnia może zostać ograniczone. Wysokie spożycie fosforu zwiększa wydzielanie hormonu gruczołów przytarczyc, który zakłóca równowagę wapniową w organizmie na skutek usuwania wapnia z kośćca i w rezultacie zwiększa zagrożenie osteoporozą. Czynnikiem decydującym o prawidłowości przebiegu procesów życiowych jest utrzymanie odpowiednich proporcji wapnia do fosforu w organizmie. Produkty spożywcze bogate w wapń przeważnie są również dobrymi źródłami fosforu, ale przy bilansowaniu wartości odżywczej racji pokarmowych większości diet stwierdza się, że dość trudno utrzymać w żywieniu zalecane proporcje (1:2) fosforu do wapnia, ze względu na zbyt wysoką - jak na wymagania tej proporcji - zawartość
Magnez
Magnez należy do składników budulcowych kości, co stanowi jego główną funkcję w organizmie. Uczestniczy w przekazywaniu bodźców nerwowych oraz wpływa na pobudliwość mięśni. Organizm bardzo sprawnie reguluje poziom magnezu. Przyjęte z pożywieniem ilości pierwiastka nie są przyswajane i ulegają wydaleniu. Z drugiej jednak strony, jeżeli poziom składnika w pożywieniu jest niski, przyswajaniu w jelitach ulega niemal całość dostarczonego do organizmu magnezu, a nerki zaczynają gospodarować nim w sposób bardziej oszczędny.
Magnez występuje w wielu produktach i racjonalna, zbilansowana dieta w pełni powinna zaspokoić potrzeby organizmu. Ważnymi źródłami magnezu są pełnoziarniste produkty zbożowe, suszone figi, orzechy, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa zielonolistne
Sód
Sód jest głównym składnikiem wszystkich płynów ustrojowych, od którego w znacznym stopniu zależy zawartość wody w organizmie. Wspóldziałając a potasrm, sód jest pierwiastkiem regulującym równowagę wodno - elektrolitową organizmu, na przykład kontroluje poziom elektrolitów w osoczu krwi. Pomaga również regulować pracę mięśni i nerwów. Większość sodu przyjmowana jest, w postaci soli kuchennej. Sód wchodzi również w skład cząsteczki glutaminianu jednosodowego, substancji używanej do poprawiania zapachu i smaku wielu przemysłowo wytwarzanych produktów spożywczych.
Niedobór sodu w organizmie stwierdza się rzadko, ponieważ sól występuje w większości produktów i potraw. Jednym z pierwszych objawów niedoboru sodu są kurcze, często pojawiające się w mięśniach łydek. W poważniejszych przypadkach niedobór sodu prowadzi do odwodnienia organizmu, co pociąga za sobą obniżenie ciśnienia krwi, uczucie suchości w ustach i wymioty. Normalnie nadmiar sodu jest wydalany przez nerki. Jednak u niektórych osób wysokie spożycie tego pierwiastka może powodować obrzęki z powodu zatrzymania płynów w organizmie oraz wysokie ciśnienie tętnicze.
Potas
Prawidłowe funkcjonowanie komórek, nerwów i mięśni zależą od obecności w organizmie potasu. Pomaga przeciwdziałać skutkom nadmiernego spożycia sodu, jest również niezbędny w przekazywaniu bodźców nerwowych.
Potas występuje w większości produktów spożywczych pochodzenia roślinnego. Szczególnie dużo jest go w owocach awokado, orzechach, pestkach różnych owoców, nasionach roślin strączkowych, pełnych ziarnach zbóż, suszonych owocach, pomidorach, ziemniakach i świeżych owocach, zwłaszcza bananach i pomarańczach.
Żelazo.
Brak odpowiedniej ilości tego składnika w przyjmowanym pożywieniu może powodować niedokrwistość na tle niedoboru żelaza; jej objawami są infekcje dziąseł i skóry, nadzwyczajne zmęczenie, brak sił życiowych oraz bladość cery.
Najlepszym źródłem żelaza jest wątroba, nerki, sardynki, żółtkach jaj oraz ciemnozielone warzywa liściaste.
Żelazo mięsa (hemowe) jest wchłaniane w organizmie w około 25 %, podczas gdy niehemowe, z takich źródeł, jak warzywa, suszone owoce, pełnoziarniste pieczywo lub wzbogacane w żelazo płatki śniadaniowe, przyswajane jest przez człowieka tylko w 10%. Ilość przyswajanego żelaza ze źródeł roślinnych zwiększa się, jeżeli spożywa się je łącznie z produktami zawierającymi witaminę C, na przykład z papryką lub sokiem pomarańczowym.
Cynk
Występuje we wszystkich tkankach ciała i jest nieodzownym składnikiem bardzo wielu enzymów. Jest potrzebny do prawidłowego działania systemu odpornościowego; nawet umiarkowany niedobór cynku grozi infekcjami. Cynk potrzebny jest też do utrzymania normalnego poziomu łaknienia i zdolności rozróżnienia smaków żywności.
Najlepszym jego źródłem są skorupiaki, szczególnie ostrygi, ziarna zbóż, ale najwięcej tego pierwiastka pobiera organizm z białkowych produktów zwierzęcych, (czerwone mięso, drób, jaja i produkty mleczne).
Mam nadziję, że artykuł przyda się.
Zmieniony przez - wysięgnik w dniu 2007-01-09 22:33:06
Nie wiedzieć i zapytać to wstyd na chwile. Nie wiedzieć i nie zapytać to wstyd na całe życie.