polter4534
Wygląda na to, że recepta na długowieczność została nam podana na talerzu. W sensie dosłownym, nie metaforycznym. Na prawie pustym talerzu - dodajmy.
Od dwóch tygodni Ameryka ma nowych bohaterów. Dzięki Canto i Owenowi naukowcy lepiej rozumieją mechanizmy rządzące starzeniem, a wkrótce mogą nauczyć się je spowalniać. Kim są bohaterowie, którym ludzkość zawdzięcza szansę na dłuższe i lepsze życie? Canto i Owen to małpy (konkretnie zaś rezusy) mieszkające w Wisconsin National Primate Research Center. Mimo że są równolatkami, Owen wgląda jak schorowany ojciec tryskającego młodzieńczą energią Canto. Różnią się jak dzień i noc. Canto ma bardzo dobre wyniki badań krwi, jest sprawny fizycznie i pogodny. Świetnie wygląda - szczupły, z elastyczną skórą i błyszczącą sierścią. U Owena wykryto podwyższony poziom glukozy i trójglicerydów. Jest osowiały i ledwo chodzi, w czym przeszkadza mu nadwaga, łysieje. Skąd ta różnica, skoro małpy mieszkają w tych samych warunkach, a ich tryb życia jest identyczny? Z diety: dzienna porcja kalorii Canto od lat zawiera 445 kcal, zaś Owena - 885 kcal.
Canto i Owen nie są pierwszymi zwierzętami, które naukowcy badają pod kątem wpływu niskokalorycznej diety na długość życia. Eksperymenty przeprowadzano na muszkach, robakach oraz na myszach i szczurach. Już w 1935 roku dr Clive McCay z Cornell University wykrył, że zmniejszenie liczby kalorii o 30 proc. w pokarmie myszy wydłuża im życie o 40 proc. Gryzonie, które nigdy nie najadały się do syta, były też żywsze, zdrowsze i bardziej odporne na choroby. Jednak przekładanie wyników tamtych i kolejnych badań na organizm ludzki byłoby nadużyciem. W przypadku rezusów jest inaczej. Po pierwsze, żyją one średnio ok. 27 lat, a nie kilka do kilkudziesięciu miesięcy, jak dotychczas badane zwierzęta. Po drugie, są naszymi dość bliskimi kuzynami.
Canto i Owen oraz ich kilkudziesięciu pobratymców są pod obserwacją specjalistów już od ćwierć wieku! Eksperyment prowadzony w University of Wisconsin, a monitorowany przez National Institute of Aging rozpoczął się w 1981 roku. Z 76 małp wybranych do doświadczenia zostało 50. Aż 26 spośród tych, które najadały się do syta, zapadło na choroby typowe także dla ludzi. Trzy zdechły z powodu cukrzycy, pięć na nowotwór.
Wyniki badań na małpach są spektakularne. Naukowcy twierdzą, że stosowanie restrykcyjnej diety także u ludzi poprawia zdrowie i wydłuża życie. Na razie nie jesteśmy w stanie powiedzieć, ile lat można dodać człowiekowi, ograniczając mu liczbę kalorii w pożywieniu, ale długość jego życia na pewno wzrośnie ponad przeciętną - mówi prof. John Holloszy z Washington University w St. Louis, wielki entuzjasta radykalnej diety. Nikt nie ma natomiast wątpliwości, że zmniejszanie kaloryczności posiłków jest korzystne dla zdrowia. Ale nie jest to jedyny warunek, by 70-latek zaczął wyglądać i czuć się jak 50-latek. Trzeba także zadbać o jakość naszej diety.
Naukowcy z Washington University przebadali 25 członków działającej w Ameryce organizacji Calorie Restriction Society (CRS). Jedli oni 1400-2000 kcal dziennie, czyli o ok. 500-1000 mniej niż zawiera tradycyjna dieta mieszkańca Stanów Zjednoczonych. - Kobiety i mężczyźni w wieku 41-65 lat ograniczali kalorie zaledwie przez sześć lat, a ich serca pracowały tak, jakby były o 15-20 lat młodsze - mówi prof. Luigi Fontana, kierujący zespołem badawczym. Ochotnicy z CRS mieli też niższe - w porównaniu z osobami nie odmawiającymi sobie jedzenia - ciśnienie krwi.
Ograniczenie kalorii nie oznacza jednak, że zamiast całej pizzy zjemy połowę, a litr słodkiego napoju zastąpimy puszką tego samego produktu. W jadłospisie długowieczności nie ma miejsca na fast foody, nawet w ograniczonej ilości. Wzorem jest dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa i owoce, oliwę z oliwek i ryby. Wyniki badań przeprowadzonych na członkach CRS jako pierwsze jednoznacznie pokazują, że ograniczanie kalorii jest korzystne dla serca. Opublikowano je w styczniowym numerze „Journal of the American College of Cardiology". Wcześniejsze doświadczenia wskazywały, że ograniczanie kalorii obniża jedynie poziom trójglicerydów i złego cholesterolu LDL we krwi, natomiast zwiększa ilość dobrego HDL.
Skąd bierze się dobroczynne działanie niskokalorycznej diety? Im mniej jemy, tym wolniejszy jest metabolizm i organizm wydziela mniej ubocznych produktów przemiany materii, w tym wolnych rodników. Naukowcy obwiniają te związki o przyśpieszanie procesu starzenia się i choroby związane z wiekiem. Nadmiar wolnych rodników powoduje w tkankach przewlekłe stany zapalne, leżące u podstaw wielu chorób: serca, reumatycznych i neurode-generacyjnych. - Ograniczenie dopływu energii wygasza stany zapalne, a jednocześnie organizm lepiej radzi sobie z odbudową tkanek - mówi prof. Marek Naruszewicz, kierownik Zakładu Farmakognozji Akademii Medycznej w Warszawie.
Od kaloryczności diety zależy na przykład skuteczność naprawy uszkodzeń w naczyniach krwionośnych. Ubytki w ich nabłonku reperuje adiponektyna, hormon wydzielany przez tkankę tłuszczową. Z tym że paradoksalnie - im więcej tłuszczu zmagazynowanego pod skórą, tym mniej adiponektyny się wydziela.
Na niszczące działanie wolnych rodników szczególnie czuła jest tkanka nerwowa, ale i w tym przypadku pomaga dieta. Profesor Laura Dugan, neurolog i neurobiolog z Washington University, przeprowadziła badania na myszach, z których wynika, że liczba niszczycielskich cząstek, jakie tworzą się w niektórych rejonach mózgu, m.in. tych związanych z chorobą Parkinsona, wyraźnie się zmniejszyła po ograniczeniu kalorii. - Kaloryczne cięcie daje podobne efekty jak antyudeniacze, witaminy E czy C - twierdzi prof. Dugan. Liczba kalorii w diecie nie jest też obojętna dla naszych genów. Okazuje się, że za reakcję organizmu na poszczególne składniki diety odpowiadają specyficzne zmiany w DNA, tzw. snipy (single nucleotide polymorphism, w skrócie SNP). Nie są to niebezpieczne mutacje, powodujące ciężkie choroby. Geny tak jak niektóre słowa, na przykład psycholodzy i psychologowie, mają dwie formy albo nawet więcej, i wszystkie są poprawne. Każdy z nas ma własny garnitur snipów. Czasem jest on korzystny dla zdrowia. Z badań stulatków wynika, że w ich genach są zapisy chroniące przed niemal wszystkimi chorobami. Ale co piąty z nas ma zestaw snipów zwiększający ryzyko chorób, np. układu krążenia. - Właśnie dla osób z takim niekorzystnym zbiorem zmian w genach przejadanie się jest szczególnie niebezpieczne - mówi prof. Naruszewicz. Nadmiar energii może bowiem uruchomić niedobry zestaw snipów, powodując rozwój choroby.
Zmniejszenie liczby kalorii zwiększa aktywność genów działających na naszą korzyść. Ostatnio zidentyfikowano siedem genów SIRT. W dużej mierze to dzięki nim dietetyczne restrykcje tak korzystnie wpływają na stan zdrowia, a także wydłużają życie. SIRT zmieniają metabolizm, ale ich dokładne działanie naukowcy dopiero próbują rozszyfrować. Nie tylko po to, aby wpływając na geny wydłużyć życie, ale także wdrożyć do terapii ciężkich chorób. Firma farmaceutyczna Sirtris Pharmaceuticals z Bostonu zaczęła właśnie testy nowego leku, który poprzez wpływ na jeden z genów SIRT ma leczyć cukrzycę typu 2. Kolejnym fragmentem naszego DNA interesującym badaczy jest gen kodujący dysmutazę ponadtlenkową, czyli enzym wymiatający z organizmu nadmiar wolnych rodników. Osoby, u których gen dysmutazy pracuje wydajniej, żyją o 20-30 proc. dłużej. To sporo, ale na razie rekord w dziedzinie wydłużania życia dzięki genom nie należy do człowieka. Pobił go robak doświadczalny dr Cynthii Kenyon z University of California w San Francisco. Nicień żył sześć razy dłużej dzięki temu, że Kenyon zmodyfikowała mu gen daf-2, kodujący białka receptorów na powierzchni komórek. Ich zadaniem jest wiązanie insuliny, transportującej cząstki paliwa, jakim jest glukoza. Po modyfikacji genu receptory hamowały dopływ tego cukru do komórek i w ten sposób nicień został matuzalemem.
Badania nad dietą długowieczności nie ograniczają się do eksperymentów genetycznych. Skoro zmiana zawartości talerza spowalnia metabolizm i obniża temperaturę ciała, naukowcy postanowili sprawdzić, czy oziębienie organizmu może wydłużać życie. Profesor Bruno Conti ze Scripps Research Institute w La Jolla w Kalifornii wyregulował termostat w mózgu myszy, obniżając ciepłotę jej ciała o 0,3-0,5 st. C. Efekt był podobny do tego, jaki wywołuje restrykcyjna dieta: metabolizm stał się wolniejszy, a myszy żyły dłużej - samce o 12 proc., samice nawet o 20 proc.
Czy da się jednak dożyć starości bez niedojadania i marznięcia? Jest nadzieja także dla miłośników obfitych posiłków. Do testów trafił niedawno pierwszy preparat naśladujący działanie restrykcyjnej diety. Głównym składnikiem tabletek jest syntetyczny resveratrol - jego naturalny odpowiednik znajduje się w czerwonym winie, a także w śliwkach i jagodach. Poprawia on ukrwienie mięśnia sercowego, ma właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające,anaboliczne i odchudzające. Odmładza, ma także przedłużać życie. Doktor Richard Miller z University of Michigan, entuzjasta tego preparatu, twierdzi, że osoba go zażywająca może nawet o dekadę przekroczyć setkę. Niektórym resveratrol pozwoli przeżyć nawet 140 lat! To nie są czcze obietnice. Neurobiolog Alessandro Cellerino ze Scuola Normale Superiore w Pizie karmił tym antyutleniaczem ryby, których średnia długość życia wynosi 9 tygodni. Dzięki preparatowi dożywały 14 tygodni. Rezus Owen, nieszczęsna ofiara przekarmiania, pewnie chętnie by z tego środka skorzystał.
Od dwóch tygodni Ameryka ma nowych bohaterów. Dzięki Canto i Owenowi naukowcy lepiej rozumieją mechanizmy rządzące starzeniem, a wkrótce mogą nauczyć się je spowalniać. Kim są bohaterowie, którym ludzkość zawdzięcza szansę na dłuższe i lepsze życie? Canto i Owen to małpy (konkretnie zaś rezusy) mieszkające w Wisconsin National Primate Research Center. Mimo że są równolatkami, Owen wgląda jak schorowany ojciec tryskającego młodzieńczą energią Canto. Różnią się jak dzień i noc. Canto ma bardzo dobre wyniki badań krwi, jest sprawny fizycznie i pogodny. Świetnie wygląda - szczupły, z elastyczną skórą i błyszczącą sierścią. U Owena wykryto podwyższony poziom glukozy i trójglicerydów. Jest osowiały i ledwo chodzi, w czym przeszkadza mu nadwaga, łysieje. Skąd ta różnica, skoro małpy mieszkają w tych samych warunkach, a ich tryb życia jest identyczny? Z diety: dzienna porcja kalorii Canto od lat zawiera 445 kcal, zaś Owena - 885 kcal.
Canto i Owen nie są pierwszymi zwierzętami, które naukowcy badają pod kątem wpływu niskokalorycznej diety na długość życia. Eksperymenty przeprowadzano na muszkach, robakach oraz na myszach i szczurach. Już w 1935 roku dr Clive McCay z Cornell University wykrył, że zmniejszenie liczby kalorii o 30 proc. w pokarmie myszy wydłuża im życie o 40 proc. Gryzonie, które nigdy nie najadały się do syta, były też żywsze, zdrowsze i bardziej odporne na choroby. Jednak przekładanie wyników tamtych i kolejnych badań na organizm ludzki byłoby nadużyciem. W przypadku rezusów jest inaczej. Po pierwsze, żyją one średnio ok. 27 lat, a nie kilka do kilkudziesięciu miesięcy, jak dotychczas badane zwierzęta. Po drugie, są naszymi dość bliskimi kuzynami.
Canto i Owen oraz ich kilkudziesięciu pobratymców są pod obserwacją specjalistów już od ćwierć wieku! Eksperyment prowadzony w University of Wisconsin, a monitorowany przez National Institute of Aging rozpoczął się w 1981 roku. Z 76 małp wybranych do doświadczenia zostało 50. Aż 26 spośród tych, które najadały się do syta, zapadło na choroby typowe także dla ludzi. Trzy zdechły z powodu cukrzycy, pięć na nowotwór.
Wyniki badań na małpach są spektakularne. Naukowcy twierdzą, że stosowanie restrykcyjnej diety także u ludzi poprawia zdrowie i wydłuża życie. Na razie nie jesteśmy w stanie powiedzieć, ile lat można dodać człowiekowi, ograniczając mu liczbę kalorii w pożywieniu, ale długość jego życia na pewno wzrośnie ponad przeciętną - mówi prof. John Holloszy z Washington University w St. Louis, wielki entuzjasta radykalnej diety. Nikt nie ma natomiast wątpliwości, że zmniejszanie kaloryczności posiłków jest korzystne dla zdrowia. Ale nie jest to jedyny warunek, by 70-latek zaczął wyglądać i czuć się jak 50-latek. Trzeba także zadbać o jakość naszej diety.
Naukowcy z Washington University przebadali 25 członków działającej w Ameryce organizacji Calorie Restriction Society (CRS). Jedli oni 1400-2000 kcal dziennie, czyli o ok. 500-1000 mniej niż zawiera tradycyjna dieta mieszkańca Stanów Zjednoczonych. - Kobiety i mężczyźni w wieku 41-65 lat ograniczali kalorie zaledwie przez sześć lat, a ich serca pracowały tak, jakby były o 15-20 lat młodsze - mówi prof. Luigi Fontana, kierujący zespołem badawczym. Ochotnicy z CRS mieli też niższe - w porównaniu z osobami nie odmawiającymi sobie jedzenia - ciśnienie krwi.
Ograniczenie kalorii nie oznacza jednak, że zamiast całej pizzy zjemy połowę, a litr słodkiego napoju zastąpimy puszką tego samego produktu. W jadłospisie długowieczności nie ma miejsca na fast foody, nawet w ograniczonej ilości. Wzorem jest dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa i owoce, oliwę z oliwek i ryby. Wyniki badań przeprowadzonych na członkach CRS jako pierwsze jednoznacznie pokazują, że ograniczanie kalorii jest korzystne dla serca. Opublikowano je w styczniowym numerze „Journal of the American College of Cardiology". Wcześniejsze doświadczenia wskazywały, że ograniczanie kalorii obniża jedynie poziom trójglicerydów i złego cholesterolu LDL we krwi, natomiast zwiększa ilość dobrego HDL.
Skąd bierze się dobroczynne działanie niskokalorycznej diety? Im mniej jemy, tym wolniejszy jest metabolizm i organizm wydziela mniej ubocznych produktów przemiany materii, w tym wolnych rodników. Naukowcy obwiniają te związki o przyśpieszanie procesu starzenia się i choroby związane z wiekiem. Nadmiar wolnych rodników powoduje w tkankach przewlekłe stany zapalne, leżące u podstaw wielu chorób: serca, reumatycznych i neurode-generacyjnych. - Ograniczenie dopływu energii wygasza stany zapalne, a jednocześnie organizm lepiej radzi sobie z odbudową tkanek - mówi prof. Marek Naruszewicz, kierownik Zakładu Farmakognozji Akademii Medycznej w Warszawie.
Od kaloryczności diety zależy na przykład skuteczność naprawy uszkodzeń w naczyniach krwionośnych. Ubytki w ich nabłonku reperuje adiponektyna, hormon wydzielany przez tkankę tłuszczową. Z tym że paradoksalnie - im więcej tłuszczu zmagazynowanego pod skórą, tym mniej adiponektyny się wydziela.
Na niszczące działanie wolnych rodników szczególnie czuła jest tkanka nerwowa, ale i w tym przypadku pomaga dieta. Profesor Laura Dugan, neurolog i neurobiolog z Washington University, przeprowadziła badania na myszach, z których wynika, że liczba niszczycielskich cząstek, jakie tworzą się w niektórych rejonach mózgu, m.in. tych związanych z chorobą Parkinsona, wyraźnie się zmniejszyła po ograniczeniu kalorii. - Kaloryczne cięcie daje podobne efekty jak antyudeniacze, witaminy E czy C - twierdzi prof. Dugan. Liczba kalorii w diecie nie jest też obojętna dla naszych genów. Okazuje się, że za reakcję organizmu na poszczególne składniki diety odpowiadają specyficzne zmiany w DNA, tzw. snipy (single nucleotide polymorphism, w skrócie SNP). Nie są to niebezpieczne mutacje, powodujące ciężkie choroby. Geny tak jak niektóre słowa, na przykład psycholodzy i psychologowie, mają dwie formy albo nawet więcej, i wszystkie są poprawne. Każdy z nas ma własny garnitur snipów. Czasem jest on korzystny dla zdrowia. Z badań stulatków wynika, że w ich genach są zapisy chroniące przed niemal wszystkimi chorobami. Ale co piąty z nas ma zestaw snipów zwiększający ryzyko chorób, np. układu krążenia. - Właśnie dla osób z takim niekorzystnym zbiorem zmian w genach przejadanie się jest szczególnie niebezpieczne - mówi prof. Naruszewicz. Nadmiar energii może bowiem uruchomić niedobry zestaw snipów, powodując rozwój choroby.
Zmniejszenie liczby kalorii zwiększa aktywność genów działających na naszą korzyść. Ostatnio zidentyfikowano siedem genów SIRT. W dużej mierze to dzięki nim dietetyczne restrykcje tak korzystnie wpływają na stan zdrowia, a także wydłużają życie. SIRT zmieniają metabolizm, ale ich dokładne działanie naukowcy dopiero próbują rozszyfrować. Nie tylko po to, aby wpływając na geny wydłużyć życie, ale także wdrożyć do terapii ciężkich chorób. Firma farmaceutyczna Sirtris Pharmaceuticals z Bostonu zaczęła właśnie testy nowego leku, który poprzez wpływ na jeden z genów SIRT ma leczyć cukrzycę typu 2. Kolejnym fragmentem naszego DNA interesującym badaczy jest gen kodujący dysmutazę ponadtlenkową, czyli enzym wymiatający z organizmu nadmiar wolnych rodników. Osoby, u których gen dysmutazy pracuje wydajniej, żyją o 20-30 proc. dłużej. To sporo, ale na razie rekord w dziedzinie wydłużania życia dzięki genom nie należy do człowieka. Pobił go robak doświadczalny dr Cynthii Kenyon z University of California w San Francisco. Nicień żył sześć razy dłużej dzięki temu, że Kenyon zmodyfikowała mu gen daf-2, kodujący białka receptorów na powierzchni komórek. Ich zadaniem jest wiązanie insuliny, transportującej cząstki paliwa, jakim jest glukoza. Po modyfikacji genu receptory hamowały dopływ tego cukru do komórek i w ten sposób nicień został matuzalemem.
Badania nad dietą długowieczności nie ograniczają się do eksperymentów genetycznych. Skoro zmiana zawartości talerza spowalnia metabolizm i obniża temperaturę ciała, naukowcy postanowili sprawdzić, czy oziębienie organizmu może wydłużać życie. Profesor Bruno Conti ze Scripps Research Institute w La Jolla w Kalifornii wyregulował termostat w mózgu myszy, obniżając ciepłotę jej ciała o 0,3-0,5 st. C. Efekt był podobny do tego, jaki wywołuje restrykcyjna dieta: metabolizm stał się wolniejszy, a myszy żyły dłużej - samce o 12 proc., samice nawet o 20 proc.
Czy da się jednak dożyć starości bez niedojadania i marznięcia? Jest nadzieja także dla miłośników obfitych posiłków. Do testów trafił niedawno pierwszy preparat naśladujący działanie restrykcyjnej diety. Głównym składnikiem tabletek jest syntetyczny resveratrol - jego naturalny odpowiednik znajduje się w czerwonym winie, a także w śliwkach i jagodach. Poprawia on ukrwienie mięśnia sercowego, ma właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające,anaboliczne i odchudzające. Odmładza, ma także przedłużać życie. Doktor Richard Miller z University of Michigan, entuzjasta tego preparatu, twierdzi, że osoba go zażywająca może nawet o dekadę przekroczyć setkę. Niektórym resveratrol pozwoli przeżyć nawet 140 lat! To nie są czcze obietnice. Neurobiolog Alessandro Cellerino ze Scuola Normale Superiore w Pizie karmił tym antyutleniaczem ryby, których średnia długość życia wynosi 9 tygodni. Dzięki preparatowi dożywały 14 tygodni. Rezus Owen, nieszczęsna ofiara przekarmiania, pewnie chętnie by z tego środka skorzystał.
Krzysztof Piekarz
