domer
Alergia pokarmowa to reakcja organizmu na produkty pokarmowe (alergeny) powodowana pobudzeniem mechanizmów immunologicznych w ustroju.
Rozwój alergii pokarmowej warunkują czynniki genetyczne, środowiskowe oraz czynniki wspomagające, do których zaliczamy niedojrzałość przewodu pokarmowego, choroby przewodu pokarmowego, wrodzone i nabyte defekty immunologiczne. W tych przypadkach alergia pokarmowa może być spowodowana zwiększoną przepuszczalnością jelita dla dużych cząsteczek oraz niedojrzałością ogólnej i miejscowej odpowiedzi immunologicznej. Ryzyko wystąpienia alergii u niemowląt jest większe u dzieci z rodzin obciążonych genetycznie.
Rozróżniamy alergeny pokarmowe częstsze i silniejsze , czyli takie, które częściej wywołują silne reakcje w postaci szoku anafilaktycznego.
Czas od zetknięcia z produktem do wystąpienia objawów może wynosić od kilku sekund do kilku godzin a nawet dni.
Główne alergeny:
Mleko krowie:
Nieprawidłowe reakcje na mleko występują prawie u 20 % niemowląt. Alergia na białka mleka krowiego jest chorobą prawie wyłącznie wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego, początek w wieku dorosłym jest rzadkością. Powyżej 3 roku życia u ponad 90% dzieci objawy ustępują. Między białkami mleka krowiego, koziego i owczego zachodzą reakcje krzyżowe, dlatego dzieciom uczulonym na mleko krowie nie zaleca się mleka innych gatunków zwierząt.
Objawy alergii na mleko:
1. Przewód pokarmowy: kolki brzuszne niemowląt karmionych piersią wielokrotnie są spowodowane alergią na mleko spożywane przez matkę. Po wprowadzeniu mieszanek mlecznych mogą wystąpić ulewania, niechęć do jedzenia, biegunki, wodniste stolce często z domieszką śluzu lub krwi, co może prowadzić do odwodnienia lub niedokrwistości. U dzieci starszych mleko może być przyczyną tzw zespołu jelita nadwrażliwego, w którym naprzemiennie występują biegunki i zaparcia
2. Objawy ze strony układu oddechowego: występują u 25% dzieci z alergią na mlelo krowie, może to być sapka, blokada nosa, napady kichania, nieżyt nosa, polipy nosa, zapalenie zatok, wysiękowe zapalenie uszu (często), przerost migdałków, przewlekły kaszel, nawracające przewlekłe zapalenia oskrzeli i płuc, astma oskrzelowa.
3. Zmiany skórne: u najmłodszych niemowląt występuje szorstkość skóry, zaczerwienienie policzków tzw. policzki lakierowane, ciemieniucha, swędzące zmiany grudkowe na rumieniowym podłożu zlokalizowane na kończynach, pośladkach, w okolicach narządów moczowo-płciowych, w ciężkich przypadkach zajęta jest cała skóra, dziecku dokucza uporczywy świąd , a zmiany skórne mają tendencję do sączenia(szczególnie u małych niemowląt) i nadkażenia bakteryjnego. U starszych dzieci typową lokalizacją są zgięcia łokciowe i podkolanowe, naderwanie płatków usznych.
4. Układ nerwowy: niepokój, rozdrażnienie, płaczliwość, kłopoty z koncentracją, nadpobudliwość ruchowa, zaburzenia snu.
Jajo kurze (białko i żółtko):
Jest powszechnym alergenem u dzieci. Żółtko ma znacznie słabsze właściwości alergizujące niż białko. Ze względu na wartości odżywcze zaleca się podawanie żółtka niemowlętom już po skończeniu 6 miesiąca życia. Żółtko zawiera żelazo, fosfor, wapń, magnez, witaminy A, B2, B6, D. Dieta niemowlęcia wzbogacona żółtkiem, zapobiega niedokrwistości, przeciwdziała krzywicy, dlatego niechętnie eliminujemy je z diety nawet przy podejrzeniu alergii na jajko, ale wprowadzamy je bardzo ostrożnie. Wraz z wiekiem wytwarza się tolerancja na białka jaja, (50% do 5 roku życia), ale uczulenie to utrzymuje się dłużej niż na białka mleka i u dorosłych występuje częściej niż uczulenie na mleko.
Ryby, skorupiaki, owoce morza:
Mięso ryb zawiera bardzo silne alergeny. Znane są przypadki wstrząsu zagrażającego życiu wywołanego wprowadzeniem alergenu ryb w skórę podczas badań testowych. Alergia na ryby jest zjawiskiem częstym i u dzieci i u dorosłych. Alergeny ryb są termostabilne, reakcję wyzwala zarówno ryba surowa i gotowana. Spożycie ryby może w ciągu kilku minut wywołać obrzęk naczynioruchowy, pokrzywkę objawy żołądkowo-jelitowe, ataki astmy i reakcję anafilaktyczną(wstrząs). U bardzo wrażliwych osób, sam dotyk a nawet wdychanie oparów gotowanej ryby lub zapach czy nawet pocałunek osoby która jadła rybę, może wywołać atak astmy lub wyzwolić reakcję innego typu.
Zboża (pszenica, żyto i jęczmień):
Należą do tej samej rodziny i wykazują wyraźną reaktywność krzyżową. Białka pszenicy mogą powodować 3 typy schorzeń: chorobę glutenową, alergię wziewną: astmę piekarzy, alergię pokarmową.
Uczulenie na kukurydzę występuje rzadko, ale jest trudne do leczenia ponieważ produkty kukurydzy są stosowane w wielu środkach spożywczych(przetworach mięsnych, galaretkach, maśle orzechowym, serach, ciastkach)
Ryż rzadko uczula.
Rośliny strączkowe(soja, groch, fasola, soczewica):
Wśród tej grupy soja jest najsilniejszym alergenem. Produkty sojowe coraz częściej są stosowane w pokarmach( hamburgery, wyroby garmażeryjne)
Orzechy (zwłaszcza arachidowe, laskowe, włoskie, ziemne):
Alergia na orzechy laskowy i włoski jest częsta u osób z alergią na pyłek brzozy. Wiodącym objawem jest świąd jamy ustnej i gardła. Opisywane są przypadki reakcji wstrząsowych po spożyciu orzechów arachidowych
Owoce (truskawki, jabłka, gruszki, brzoskwinie, wiśnie, kiwi, cytrusy, ananas, melon, avokado) i warzywa (seler, pomidory, koper włoski, marchew, papryka):
Większość tych alergenów jest termostabilna tzn. gotowanie, mrożenie lub konserwowanie znacznie osłabia ich aktywność.
Objawy alergii na owoce i warzywa są zazwyczaj ograniczone do jamy ustnej i gardła. Zespół „owocowo-warzywny" zwany również zespołem alergii jamy ustnej" (oral allergy OAS syndrome) występuje często u pacjentów z pyłkowicą ze względu na podobieństwo alergenów pyłkowych i pokarmowych. Pacjenci z alergią na pyłek brzozy są często nadwrażliwi na świeże jabłka, brzoskwinie, marchew, gruszki, marchew a skrobanie młodych ziemniaków może wyzwolić kichanie. Alergia na bylicę często kojarzy się z reakcjami na seler, a banany często wykazują krzyżowa reakcję na lateks i kiwi.
Przyprawy i zioła: anyż, rumianek, nasiona kopru włoskiego, kolendra, kminek, szczypiorek, mięta, pieprz, kurkuma, tymianek, szałwia, lubczyk, melisa, sos sojowy.
Mięsa: u dzieci najczęściej - wołowina, cielęcina, kurczak, u dorosłych - wieprzowina, ale również dziczyzna, podroby, baranina.
Inne: kakao, sezam, mak, substancje dodawane do żywności:
Wśród chorób alergicznych, alergia pokarmowa należy do najczęstszych chorób u niemowląt i małych dzieci. Częstość jej występowania jest bardzo różna w różnych grupach wiekowych. W wieku dziecięcym alergie pokarmowe są częstsze na mleko krowie i produkty pochodzenia zwierzęcego, U niemowląt wynosi około 6,6%, u dzieci w wieku 1-2 lata - 3,9%, 2-4 lata - 2,8%. U dorosłych częstsze są alergie na produkty roślinne. Rozpoznanie alergii pokarmowej można ustalić na podstawie całkowitej eliminacji nietolerowanego pokarmu z diety oraz próby prowokacji pokarmowej, ustalającej związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy spożywaniem danego pokarmu a występowaniem objawów klinicznych. Ostateczne rozpoznanie alergii powinno być potwierdzone podwójnie ślepą próbą kontrolowaną placebo.
Źródło: notatki
Moderator działu Odżywianie
Krzysztof Piekarz
Kover
