witamin. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju dla celów budulcowych (szczególnie
w tkance kostnej), wchodząc w skład płynów ustrojowych, niektórych enzymów, związków
wysokoenergetycznych itp.
Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych.
Uwzględniając wyłącznie relacje ilościowe przyjęto dzielić składniki mineralne na makro- i
mikroelementy. Do makroelementów zalicza się: wapń, fosfor, magnez, sód, potas,
chlor i siarka. Niektórzy zaliczają tu również żelazo. Lista niezbędnych w żywieniu
mikroelementów (tzw. pierwiastków śladowych) nie jest dotychczas w pełni ustalona.
Zaliczamy do nich: miedź, cynk, mangan, jod, fluor, kobalt, selen, molibden, chrom.
Rozważa się nadal możliwość włączenia do tej listy następujących pierwiastków: niklu,
cyny, wanadu, krzemu.
Wapń
Dorosły człowiek o ciężarze 70kg zawiera około 1200g wapnia. Ponad 98\% wapnia
rozmieszczone jest w kościach, głównie w postaci krystalicznych odmian fosforanu
wapnia. Wapń znajdujący się w kośćcu ulega ciągłej wymianie, której intensywność
maleje z wiekiem. Ocenia się, że wymiana ta sięga w ciągu doby ponad 700mg. Wapń
bierze udział w kontrolowaniu pobudliwości układu nerwowo-mięśniowego, czynności
serca, krzepnięcia krwi itp. Wpływa na integralność substancji cementującej w
przegrodach międzykomórkowych, co ma między innymi duże znaczenie dla stopnia
przepuszczalności naczyń.
Magnez
Około ¾ magnezu ustrojowego znajduje się w kościach. Pozostała część występuje
głównie w komórkach, gdzie pełni istotną rolę w utrzymaniu potencjału elektrycznego błon
komórek nerwowych i mięśniowych. Magnez jest też aktywatorem enzymów. Niedobory
magnezu u dzieci objawiaj¹ siź w sposób podobny do tźæyczki. Badania wykazały, że
dieta uboga w magnez sprzyja rozwojowi zmian miażdżycowych.
Sód, potas i chlor
Są to składniki o decydującym znaczeniu w gospodarce wodno-elektrolitowej ustroju. Sód
i potas odgrywają rolę w zachowaniu równowagi osmotycznej i objętości płynów
ustrojowych; potas wpływa ponadto na funkcje enzymów komórkowych. Zaburzenia w
gospodarce sodowo-potasowej wskazują na niewydolność kory nadnerczy. Sód jest
składnikiem wielu produktów spożywczych, ale głównym jego źródłem dla człowieka jest
sól kuchenna, której spożycie u dorosłego człowieka powinno wynosić 6-8g dziennie.
Potas jest szeroko rozpowszechniony w środkach żywnościowych pochodzenia
roślinnego. Najgroźniejsze dla zdrowia utraty potasu związane są z biegunkami,
wielomoczem w cukrzycy, stosowaniem leków moczopędnych itp. Chlor jest
najważniejszym jonem biorącym udział w gospodarce wodno-elektrolitowej w ustroju.
Ponadto jest niezbędny do tworzenia kwasu solnego w żołądku. Działa również
bakteriobójczo, przynajmniej na niektóre drobnoustroje. W chorobach, w których
ogranicza się sól kuchenną w pożywieniu (niewydolność krążenia, choroby nerek), należy
zapewnić inne źródła chloru.
Żelazo
Spośród wszystkich metali ciężkich pierwsze miejsce w gospodarce mineralnej zajmuje
żelazo. Ilość żelaza w ustroju człowieka wynosi 3,5-5g, z czego około 70\% znajduje się w
hemoglobinie. Prawie cała zawartość żelaza ustrojowego jest powiązana z białkami.
Każda komórka zawiera drobne ilości żelaza, które są jej niezbędne w procesach
oddychania. Zapotrzebowanie na żelazo określono na 12mg dziennie dodając, że kobiety
w wieku rozrodczym winny tę normę przekraczać.
Siarka
Siarkę zalicza się do składników mineralnych, mimo, że ustrój wykorzystuje ją prawie
całkowicie w postaci odpowiednich połączeń organicznych. Siarka wchodzi w skład kilku
aminokwasów oraz wielu innych związków o dużym znaczeniu biologicznym (glutation,
koenzym A, insulina, tiamina itp.)
Miedź
W ustroju dorosłego człowieka ilość miedzi nie przekracza 150mg, z czego 65mg znajduje
się w mięśniach, 25mg w kościach, a 20mg w wątrobie. Warto podkreślić, że tzw. dieta
mleczna prowadzi do niedokrwistości nie tylko z powodu małej ilości żelaza, ale również,
co zostało stwierdzone, z powodu niedostatku miedzi. Niedobory miedzi u ludzi zdarzają
się rzadko, głównie u chorych na nerczycę.
Jod
Zawartość jodu w ustroju człowieka jest bardzo mała i wynosi 20-50mg. Występuje on w
postaci jodków, ale głównie w połączeniach organicznych. W tarczycy znajduje się 8-
10mg, co stanowi około 40\% całego jodu ustroju. Jod występuje również w innych
gruczołach dokrewnych, a także w mięśniach i skórze. Głównym źródłem jodu jest woda
pitna oraz sól kamienna. Jod może być wchłaniany nie tylko przez przewód pokarmowy,
ale również przez drogi oddechowe oraz skórę. Przyjmuje się, że dawka 120-150mg na
dobę całkowicie wystarcza do pokrycia zapotrzebowania ustroju człowieka na każdym
etapie jego rozwoju. Niedobory jodu ujawniają się ciężkimi chorobami, a nawet śmiercią.
Niedobór jodu w żywieniu kobiet w ciąży może prowadzić do uszkodzenia płodu, a
szczególnie wpłynąć na późniejszy niedorozwój umysłowy dzieci.
Fluor
Występuje w nieznacznych ilościach w różnych produktach, ale głównym jego źródłem jest
woda pitna. Przy naszych zwyczajach żywieniowych dobrym źródłem jest również herbata.
Wiadomo, że brak fluoru w pokarmie powoduje zahamowanie wzrostu lub tempo
wzrastania jest znacznie wolniejsze, pogarsza się również stan uzębienia.
Cynk
Cynk jest niezbędnym składnikiem dla roślin, zwierząt i człowieka. Objawy niedoboru
cynku to: utrata apetytu i upośledzenie wzroku. Zmiany te są bardzo trwałe i trudne do
leczenia. Warto podkreślić, że niedobory cynku w diecie doświadczalnej wywoływały te
objawy bardzo szybko. Znana jest również rola cynku w gojeniu ran. Zapotrzebowanie
człowieka na cynk jest ściśle określone na 10-12mg dziennie. Zawartość cynku w wodzie
pitnej jest niewielka.
Mangan
Mangan jest pierwiastkiem niezbędnym w zachowaniu prawidłowej struktury kości,
procesach rozrodu, prawidłowej czynności ośrodkowego układu nerwowego. Wchodzi w
skład niektórych enzymów.
Kobalt
Kobalt wchodzi w skład witaminy B12. odgrywa dużą rolę w aktywacji niektórych
enzymów. Gospodarka kobaltem nie jest jeszcze dobrze poznana.
Molibden
Molibden stanowi integralną część grupy prostetycznej niektórych enzymów
flawoproteidowych, a w szczególności oksydazy ksantynowej. W diecie występuje w ilości
200-250mg i jest to ilość optymalna dla ustroju człowieka. Najbogatszym źródłem
molibdenu są suche nasiona roślin strączkowych. Molibden dobrze wchłania się w
przewodzie pokarmowym.
Chrom
Chrom jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego metabolizmu glukozy.
Prawdopodobnie spełnia również rolę kofaktora insuliny. U człowieka mogą występować
stany niedoboru chromu i tylko dieta wegetariańska zapewnia właściwy (wg obecnej
wiedzy) poziom pierwiastka dla ustroju człowieka.
Selen
Selen jest pierwiastkiem, którego niezbędność została ostatnio potwierdzona, choć jego
rola w ustroju ludzkim nie jest dostatecznie poznana.
Wanad
Rola wanadu nie jest dostatecznie znana. Wiadomo, że sałata, czosnek, rzodkiewki,
pietruszka są bardzo dobrym źródłem tego pierwiastka.
Biometale i mikroelementy są nam potrzebne w ograniczonych ilościach. Ale ani jedna z
70 trylionów komórek naszego ciała nie może normalnie funkcjonować bez tych mizernie
małych dawek owych pierwiastków. Deficyt hormonów, żelaza i białka, w rzeczywistości,
jest niczym innym jak brakiem biometali i minerałów. Mikroelementy są częścią systemu
obronnego enzymów i antyutleniaczy, hamujących proces powstania wolnych rodników.
Get fit...
Be fit...
Stay fit!
www.zostanfit.pl
www.my-gym.pl