Anonim
Oporność insulinowa- co to takiego?
Insulina jest dla organizmu bardzo ważnym hormonem. Jej podstawowa funkcja to utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi (a dokładniej zmniejszanie jej stężenia). Jest produkowana w tzw. komórkach beta trzustki w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi (jak ma to miejsce po spożyciu posiłku). Stamtąd insulina wyrzucana jest do krwi, z którą krąży ona po całym naszym organiźmie docierając do do komórek, na które wywiera specyficzne działanie. Są to komórki mięśniowe, komórki wątroby oraz komórki tkanki tłuszczowej. Wszystkie te komórki posiadają na swojej powierzchni repceptory, czyli specjalne miejsca wrażliwe na insulinę, do których przyłącza się ona i stamtąd rozpoczyna swoje działanie na komórkę. To działanie w dużym uproszczeniu polega na kontrolowaniu wykorzystywania glukozy jako źródła energii.
Jeśli receptory te przestaną reagować na insulinę, mamy do czynienia z tzw. opornością insulinową (z ang. insulin resistance, IR). Jest to zaburzenie gospodarki glukozy, które polega na na zmniejszeniu wrażliwości mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby oraz innych tkanek organizmu na insulinę. Innymi słowy, jest to taki stan chorobowy organizmu, w którym tkanki stają się oporne na jej działanie. Jeśli działanie insuliny jest zbyt słabe, komórki nie reagują prawidłowo na glukozę, nie wychwytują jej w wystarczającym stopniu z krwi, nie wykorzystują właściwie jako źródła energii. W efekcie poziom glukozy we krwi wzrasta, czasem do bardzo wysokich wartości. Orgaznizm próbuje radzić sobie w takiej sytuacji zmuszając trzustkę do zwiększenia produkcji insuliny, aby w ten sposób wymusić na komórkach prawidłową reakcję. Innymi mechanizmami oporności insulinowej mogą być przyspieszony rozpad insuliny, obecność we krwi przeciwciał przeciwinsulinowych.
Jakie mogą być przyczyny oporności insulinowej?
Rozwój oporności insulinowej może być spowodowany jednym lub więcej z poniższych czynników:
- Podłoże genetyczne
- Niektore choroby (zespół Cushinga, zapalenie wątroby typu C, zespół policystycznych jajników)
- Otyłość, zwłaszcza brzuszna (tzw. wiscelarna)
- Zespół metaboliczny (zespół powiązanych ze sobą czynników, prowadzący do cukrzycy II stopnia, miażdżycy i ich powikłań)
- Ciąża
- Zła dieta (przede wszystkim nadwyżka kalorii, duża ilość węglowodanów rafinowanych, tłuszczów trans i fruktozy)
- Brak aktywności fizycznej
- Niektóre leki
- Niedobór witaminy D
Kto znajduje się w grupie ryzyka rozwoju oporności insulinowej?
Osoby, u których prawdopodobieństwo rozwoju oporności insulinowej jest podwyższone:
- są w wieku >40 lat
- mają nadwagę (współczynnik BMI > 25), zwłaszcza jeśli tłuszcz odkłada się w rejonie brzucha
- w bliskiej rodzinie (rodzice, rodzeństwo) były przypadki cukrzycy typu 2, wysokiego ciśnienia i miażdżycy
- w ciąży chorowały na cukrzycę ciążową
- badania wykazały nieprawidłową glikemię na czczo
- mają nadciśnienie
- mają wysoki poziom trójgicerydów cholesterolu LDL i niski poziom cholesterolu HDL we krwi
- mają zdiagnozowane takie choroby jak: zespół policystycznych jajników (ang. Polycystic Ovary Syndrome PCOS), rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans), schizofrenię.
Jakie stany chorobowe współistnieją z insulinoopornością?
Poza wspomnianym już zespołem metabolicznym istnieje szereg stanów chorobowych powiązanych z opornością insulinową. Zaliczane są do nich:
- Cukrzyca typu II
Insulinooporność jest uważana za przyczynę cukrzycy typu II. Nie u wszystkich jednak osób doprowadzi ona do upośledzenia tolerancji glukozy i rozwoju cukrzycy. Dużą w tym rolę mają tzw. czynniki środowiskowe (dieta, nawyki żywieniowe, używki, stres, aktywność fizyczna).
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (ang.nonalcoholic fatty liver disease, NAFLD)
Insulinooporność jest głównym czynnikiem prowadzącym do NAFLD- przewlekłego schorzenia wątroby polegającego na akumulacji kropel tłuszczu wewnątrz hepatocytów (komórek wątroby) NAFLD w sposób znaczący zwiększa ryzyko rozwoju marskości i zwłóknienia oraz raka złośliwego wątroby.
- Miażdżyca (arterioskleroza)
Insulinooporność jest jednym z czynników rozwoju miażdżycy. Miażdżyca to przewklekły proces postępujących zmian zwyrodnieniowych w tętnicach (zmniejszenie ich światła i zmniejszenie elastyczności). Dotyczy przede wszystkim aorty, tętnic wieńcowych oraz mózgowych. Następstwem miażdżycy są choroby wieńcowe serca (niedokrwienie i zawał mięśnia sercowego) i udar mózgu. Może również prowadzić do powstawania tętniaków. .
- Zmiany skórne
U osób z opornością insulinową mogą też występować zmiany skórne, takie jak włókniaki i rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans)
- Zaburzenia ze strony układu rozrodczego u kobiet
Do zaburzeń takich zaliczamy: zanik owulacji i trudności z zajściem w ciążę (czasem nawet bezpłodność), nie regularne miesiączki lub brak.
- Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovary syndrome, PCOS) rozwija się pod wpływem zaburzeń hormonalnych, które upośledzają funkcjonowanie jajników. Powstają w nich pęcherzyki jajowe, jednak jajeczka nie wydostają się do jajowodów (nie dochodzi do owulacji). Pęcherzyki obumierają i zamieniają się w torbiele. Wiąże się z insulinoopornością komórkową i nadmiarem insuliny we krwi. Jej zbyt duża ilość w organizmie powoduje nadmierną produkcję męskich hormonów, czyli androgenów w jajnikach i korze nadnerczy, które stały się niewrażliwe na insulinę. Innymi objawami PCOS są rzadkie miesiączki lub ich zanik, problemy z zajściem w ciążę i poronienia nawykowe, kłopoty z cerą, nadmierne owłosienie, skłonności do tycia.
- Zaburzenia wzrostu
Insulina jest hormonem anabolicznym i może mieć wpływ na procesy wzrostu poprzez zaburzenie funkcji działania tzw. insulino-zależnego czynnika wzrostu (ang. insulin-like growth factor-1, IGF-1) Osoby insulinooporne mogą wowczas rosnąć w sposób ciągły, a części ich twarzy (usta, nos, język itd.) mogą ulegać zgrubieniu.
Jak radzić sobie z insulinoopornością?
Oporność insulinowa może być kontrolowana na dwa sposoby. Pierwszy to zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę, a drugi to zwiększenie wrażliwości komórek na jej działanie.
Można to osiągnąć stosując odpowiednie leki lub wprowadzając pozytywne zmiany w trybie życia. Kwestia leczenia farmakologicznego nie będzie tutaj poruszana.
Zmiany w trybie życia
Zapotrzebowania na insulinę może być zmniejszone poprzez odpowiednie modyfikacje sposobu odżywiania, przede wszystkim poprzez kontrolę spożycia węglowodanów.
Spożyte węglowodany złożone są rozkładane do cukrów prostych przez enzymy trawienne w jelicie i stamtąd są wchłaniene do krwioobiegu. Część węglowodanów jest trawiona i wchłaniana szybciej niż pozostałe określa się je jako węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym. Wymagają one zwiększonej ilości insuliny do kontrolowania poziomu glukozy we kwi, gdyż gwaltownie zwiększają jej stężenie.
Przykładami węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym są: cukry proste, białe pieczywo, przetworzone produkty z ziemniaków i kukurydzy, np. frytki, płatki kukurydziane, chipsy. Do produktów o niskim indeksie glikemicznym należą produkty o wysokiej zawartości błonnika, np. pieczywo i makarony pełnoziarniste, brązowy ryż oraz warzywa.
Jako że produkty żywnościowe rzadko spożywane są samodzielnie i zazwyczaj stanowią tylko jeden z elementów posiłku, połączenie produktów o niskim i wysokim indeksie glikemicznym sprawi, że indeks glikemiczny całego posiłku będzie miał wartość średnią.
Badania wykazały, iż utrata nadwagi oraz wysiłek fizyczny zwiększają stopień wychwytywania glukozy z krwi poprzez komórki mięśniowe w wyniku ich zwiększonej wrażliwości na insulinę i zmniejsza ryzyko występowania cukrzycy nawet o 58%. Zatem regularny wysiłek fizyczny powinine stać się stałym elementem życia.
Zastrzeżenie:
Artykuł ma jedynie charakter poglądowy i nie wyczerpuje w całości zagadnienień związanych z poruszanym tematem. Zawarte w nim informacje nie mogą być podstawą do przeprowadzenia samodiagnozy lub leczenia we własnym zakresie w przypadku podejrzenia jakiegokolwiek z w/w schorzeń. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada medyczna w przypadku jakiegokolwiek problemu i nie są w stanie zastąpić wizyty u lekarza.
Kopiowanie części lub całości artykułu bez zgody administracji forum jest zabronione!
Zmieniony przez - 4nn w dniu 2013-04-05 14:52:29
Insulina jest dla organizmu bardzo ważnym hormonem. Jej podstawowa funkcja to utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi (a dokładniej zmniejszanie jej stężenia). Jest produkowana w tzw. komórkach beta trzustki w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi (jak ma to miejsce po spożyciu posiłku). Stamtąd insulina wyrzucana jest do krwi, z którą krąży ona po całym naszym organiźmie docierając do do komórek, na które wywiera specyficzne działanie. Są to komórki mięśniowe, komórki wątroby oraz komórki tkanki tłuszczowej. Wszystkie te komórki posiadają na swojej powierzchni repceptory, czyli specjalne miejsca wrażliwe na insulinę, do których przyłącza się ona i stamtąd rozpoczyna swoje działanie na komórkę. To działanie w dużym uproszczeniu polega na kontrolowaniu wykorzystywania glukozy jako źródła energii.
Jeśli receptory te przestaną reagować na insulinę, mamy do czynienia z tzw. opornością insulinową (z ang. insulin resistance, IR). Jest to zaburzenie gospodarki glukozy, które polega na na zmniejszeniu wrażliwości mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby oraz innych tkanek organizmu na insulinę. Innymi słowy, jest to taki stan chorobowy organizmu, w którym tkanki stają się oporne na jej działanie. Jeśli działanie insuliny jest zbyt słabe, komórki nie reagują prawidłowo na glukozę, nie wychwytują jej w wystarczającym stopniu z krwi, nie wykorzystują właściwie jako źródła energii. W efekcie poziom glukozy we krwi wzrasta, czasem do bardzo wysokich wartości. Orgaznizm próbuje radzić sobie w takiej sytuacji zmuszając trzustkę do zwiększenia produkcji insuliny, aby w ten sposób wymusić na komórkach prawidłową reakcję. Innymi mechanizmami oporności insulinowej mogą być przyspieszony rozpad insuliny, obecność we krwi przeciwciał przeciwinsulinowych.
Jakie mogą być przyczyny oporności insulinowej?
Rozwój oporności insulinowej może być spowodowany jednym lub więcej z poniższych czynników:
- Podłoże genetyczne
- Niektore choroby (zespół Cushinga, zapalenie wątroby typu C, zespół policystycznych jajników)
- Otyłość, zwłaszcza brzuszna (tzw. wiscelarna)
- Zespół metaboliczny (zespół powiązanych ze sobą czynników, prowadzący do cukrzycy II stopnia, miażdżycy i ich powikłań)
- Ciąża
- Zła dieta (przede wszystkim nadwyżka kalorii, duża ilość węglowodanów rafinowanych, tłuszczów trans i fruktozy)
- Brak aktywności fizycznej
- Niektóre leki
- Niedobór witaminy D
Kto znajduje się w grupie ryzyka rozwoju oporności insulinowej?
Osoby, u których prawdopodobieństwo rozwoju oporności insulinowej jest podwyższone:
- są w wieku >40 lat
- mają nadwagę (współczynnik BMI > 25), zwłaszcza jeśli tłuszcz odkłada się w rejonie brzucha
- w bliskiej rodzinie (rodzice, rodzeństwo) były przypadki cukrzycy typu 2, wysokiego ciśnienia i miażdżycy
- w ciąży chorowały na cukrzycę ciążową
- badania wykazały nieprawidłową glikemię na czczo
- mają nadciśnienie
- mają wysoki poziom trójgicerydów cholesterolu LDL i niski poziom cholesterolu HDL we krwi
- mają zdiagnozowane takie choroby jak: zespół policystycznych jajników (ang. Polycystic Ovary Syndrome PCOS), rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans), schizofrenię.
Jakie stany chorobowe współistnieją z insulinoopornością?
Poza wspomnianym już zespołem metabolicznym istnieje szereg stanów chorobowych powiązanych z opornością insulinową. Zaliczane są do nich:
- Cukrzyca typu II
Insulinooporność jest uważana za przyczynę cukrzycy typu II. Nie u wszystkich jednak osób doprowadzi ona do upośledzenia tolerancji glukozy i rozwoju cukrzycy. Dużą w tym rolę mają tzw. czynniki środowiskowe (dieta, nawyki żywieniowe, używki, stres, aktywność fizyczna).
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (ang.nonalcoholic fatty liver disease, NAFLD)
Insulinooporność jest głównym czynnikiem prowadzącym do NAFLD- przewlekłego schorzenia wątroby polegającego na akumulacji kropel tłuszczu wewnątrz hepatocytów (komórek wątroby) NAFLD w sposób znaczący zwiększa ryzyko rozwoju marskości i zwłóknienia oraz raka złośliwego wątroby.
- Miażdżyca (arterioskleroza)
Insulinooporność jest jednym z czynników rozwoju miażdżycy. Miażdżyca to przewklekły proces postępujących zmian zwyrodnieniowych w tętnicach (zmniejszenie ich światła i zmniejszenie elastyczności). Dotyczy przede wszystkim aorty, tętnic wieńcowych oraz mózgowych. Następstwem miażdżycy są choroby wieńcowe serca (niedokrwienie i zawał mięśnia sercowego) i udar mózgu. Może również prowadzić do powstawania tętniaków. .
- Zmiany skórne
U osób z opornością insulinową mogą też występować zmiany skórne, takie jak włókniaki i rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans)
- Zaburzenia ze strony układu rozrodczego u kobiet
Do zaburzeń takich zaliczamy: zanik owulacji i trudności z zajściem w ciążę (czasem nawet bezpłodność), nie regularne miesiączki lub brak.
- Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovary syndrome, PCOS) rozwija się pod wpływem zaburzeń hormonalnych, które upośledzają funkcjonowanie jajników. Powstają w nich pęcherzyki jajowe, jednak jajeczka nie wydostają się do jajowodów (nie dochodzi do owulacji). Pęcherzyki obumierają i zamieniają się w torbiele. Wiąże się z insulinoopornością komórkową i nadmiarem insuliny we krwi. Jej zbyt duża ilość w organizmie powoduje nadmierną produkcję męskich hormonów, czyli androgenów w jajnikach i korze nadnerczy, które stały się niewrażliwe na insulinę. Innymi objawami PCOS są rzadkie miesiączki lub ich zanik, problemy z zajściem w ciążę i poronienia nawykowe, kłopoty z cerą, nadmierne owłosienie, skłonności do tycia.
- Zaburzenia wzrostu
Insulina jest hormonem anabolicznym i może mieć wpływ na procesy wzrostu poprzez zaburzenie funkcji działania tzw. insulino-zależnego czynnika wzrostu (ang. insulin-like growth factor-1, IGF-1) Osoby insulinooporne mogą wowczas rosnąć w sposób ciągły, a części ich twarzy (usta, nos, język itd.) mogą ulegać zgrubieniu.
Jak radzić sobie z insulinoopornością?
Oporność insulinowa może być kontrolowana na dwa sposoby. Pierwszy to zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę, a drugi to zwiększenie wrażliwości komórek na jej działanie.
Można to osiągnąć stosując odpowiednie leki lub wprowadzając pozytywne zmiany w trybie życia. Kwestia leczenia farmakologicznego nie będzie tutaj poruszana.
Zmiany w trybie życia
Zapotrzebowania na insulinę może być zmniejszone poprzez odpowiednie modyfikacje sposobu odżywiania, przede wszystkim poprzez kontrolę spożycia węglowodanów.
Spożyte węglowodany złożone są rozkładane do cukrów prostych przez enzymy trawienne w jelicie i stamtąd są wchłaniene do krwioobiegu. Część węglowodanów jest trawiona i wchłaniana szybciej niż pozostałe określa się je jako węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym. Wymagają one zwiększonej ilości insuliny do kontrolowania poziomu glukozy we kwi, gdyż gwaltownie zwiększają jej stężenie.
Przykładami węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym są: cukry proste, białe pieczywo, przetworzone produkty z ziemniaków i kukurydzy, np. frytki, płatki kukurydziane, chipsy. Do produktów o niskim indeksie glikemicznym należą produkty o wysokiej zawartości błonnika, np. pieczywo i makarony pełnoziarniste, brązowy ryż oraz warzywa.
Jako że produkty żywnościowe rzadko spożywane są samodzielnie i zazwyczaj stanowią tylko jeden z elementów posiłku, połączenie produktów o niskim i wysokim indeksie glikemicznym sprawi, że indeks glikemiczny całego posiłku będzie miał wartość średnią.
Badania wykazały, iż utrata nadwagi oraz wysiłek fizyczny zwiększają stopień wychwytywania glukozy z krwi poprzez komórki mięśniowe w wyniku ich zwiększonej wrażliwości na insulinę i zmniejsza ryzyko występowania cukrzycy nawet o 58%. Zatem regularny wysiłek fizyczny powinine stać się stałym elementem życia.
Zastrzeżenie:
Artykuł ma jedynie charakter poglądowy i nie wyczerpuje w całości zagadnienień związanych z poruszanym tematem. Zawarte w nim informacje nie mogą być podstawą do przeprowadzenia samodiagnozy lub leczenia we własnym zakresie w przypadku podejrzenia jakiegokolwiek z w/w schorzeń. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada medyczna w przypadku jakiegokolwiek problemu i nie są w stanie zastąpić wizyty u lekarza.
Kopiowanie części lub całości artykułu bez zgody administracji forum jest zabronione!
Zmieniony przez - 4nn w dniu 2013-04-05 14:52:29
2
Krzysztof Piekarz
